Դենի Դիդրո | Ռամոյի ազգականը | համառոտ

Ստեղծագործությունը գրված է տրամախոսության ձևով: Զրուցում են պատմողը և Ժան Պիլիպ Ռամոյի՝ ֆրանսիացի մեծ կլասիցիստ կոմպոզիտորի ազգականը: Պատմողը նախ տալիս է ազգականի բնութագիրը. ապրում է խառնափնթոր կյանք, չի ամաչում իր վատ սովորություններից, այսօր ցնցոտիներով է, վաղը՝ շքեղ հագնված: Ըստ պատմողի, սակայն, հենց այսպիսի մարդիկ են պատռում բարձրաշխարհիկ մարդկանց հասարակական դիմակը:

Զրուցում են սրճարանում: Առաջին թեման հանճարն է: Ըստ Ռամոյի ազգականի հանճարները պետք չեն, քանզի չարիքը հենց հանճարների միջոցով է աշխարհ գալիս: Պատմողն առարկում է, որ եթե կեղծիքը կարճ ժամանակ կարող է օգտակար լինել, ժամանակի ընթացքում դառնում է վնասակար, իսկ ճշմարտությունն օգտակար է: Կա երկու օրենք՝ հավերժական և անցողիկ: Հանճարը կարող է անցողիկ օրենքի զոհ դառնալ, սակայն հավերժական օրենքը կդատապարտի նրա դատավորներին (Սոկրատեսի օրինակը): Ռամոյի ազգականը գտնում է, որ ավելի լավ է լինել ազնիվ վաճառական, քան վատ բնավորությամբ հանճար: Պատմողն առարկում է, որ հանճարի վատ բնավորությունից տառապում են միայն մտերիմները, իսկ դարերի մեջ նրա գործերը լավն են դարձնում մարդկանց: Ռամոյի ազգականը երազում է լինել հայտնի կոմպոզիտոր և վայելել փառք: Պատմում է, որ իր հովանավորները վռնդել են իրեն հենց որ սկսել է ասել ճշմարտությունը: Պատմողը խորհուրդ է տալիս հայցել նրանց ներողամտությունը: Ռամոյի ազգականը հպարտ է և չի անի դա: Այդ դեպքում, ասում է պատմողը, մնում է աղքատի կյանք վարել: Ռամոյի ազգականն ասում է, որ ատում է ինքն իրեն, քանի որ կարող էր ճոխ ապրել՝ կատարելով հարուստ մարդկանց մանր հանձնարարությունները: Խոսում են պատմողի դստեր դաստիարակության մասին: Պատմողն ասում է, որ քիչ է սովորեցնելու նրան պար, երգեցողություն և երաժշտություն, հիմնական ուշադրությունը դարձնելու է քերականությանը, դիցաբանությանը, պատմությանը, աշխարհագրությանը և բարոյագիտությանը: Ռամոյի ազգականը ասում է, որ դժվար կլինի ուսուցիչներ գտնել. այդ ամենն իմանալու համար կյանք է հարկավոր: Ռամոյի ազգականն ասում է, որ եթե ինքը հարստանար, ապա կտրվեր զգայական վայելքների և հոգ կտաներ միայն իր մասին. այդպես են մտածում բոլոր պատկառելի մարդիկ: Պատմողն ասում է, որ ավելի հաճելի է օգնել որևէ դժբախտի լավ գիրք կարդալ: Ռամոյի ազգականը գտնում է, որ այսպես կոչված առաքինություններն ունայնություն են: Առաքինությունը ձանձրալի է, իսկ առաքինիները իրականում փափագում են գաղտնի արատներ: Ավելի լավ է ապրել սեփական արատներին համահունչ, քան զբաղվել երեսպաշտությամբ: Աշխարհի ուժեղների մոտ հարկ է լինել ինչպես ծաղրածուն: Դա շահեկան է: Եթե առաքինությունը նույնպես լիներ շահեկան, ինքը կլիներ առաքինի: Անիմաստ է ուղղել բնածին արատները, քանզի ինքը բնությունը պիտի զբաղվեր դրանով: Պատմողը զարմանում է. ինչու է Ռամոյի ազգականը այդպես բացահայտ ի ցույց դնում իր ստորությունը: Սա պատասխանում է, որ ավելի լավ է լինել մեծ հանցագործ, քան մանր սրիկա: Պատմում է մարդու մասին, որը ինկվիզիցիային էր մատնել իր ծանոթ հրեային, որը անսահման վստահում էր նրան: Խոսում է իտալական երաժշտության գերազանցության մասին. պնդում է, որ Դունին և Պերգոլեզին ավելի մեծ են, քան Լյուլին և Ռամոն: Իտալական օպերայում տեքստն ու երաժշտությունը փայլուն ներդաշնակված են, ֆրանսիականում՝ տիրում է անբնականություն: Պատմողն հարցնում է՝ ինչպես է, որ նա, լինելով այդքան զգայուն երաժշտության գեղեցիկի հանդեպ, այդքան անզգամ է առաքինության գեղեցկության հանդեպ: Ռամոյի ազգականը պատասխանում է, որ դա բնածին է: Խոսում են Ռամոյի ազգականի որդու մասին: Պատմողը հարցնում է՝ չի՞ ուզում արդյոք կանխել արատավորության մոլեկուլի ազդեցությունը: Ռամոյի ազգականը պատասխանում է, որ դա անօգուտ է: Չի ուզում որդուն երաժշտություն սովորեցնել, քանզի դա շահավետ չէ: Պատմողը նկատում է, որ Ռամոյի ազգականը բավականին հետևողական և անկեղծ է: Ամենակարևորն ըստ նրա մանկան մեջ արատները զարգացնելն է, նրանք, որոնք օգտակար են հարստանալու համար: Պատմողն հարցնում է՝ ինչու նա որևէ արժեքավոր երաժշտական գործ չի ստեղծել: Սա պատասխանում է, որ այդպես է տնօրինել բնությունը. դժվար է վեր խոյանալ դատարկ մարդկանց և բամբասանքի միջավայրում: Ռամոյի ազգականը եզրակացնում է, որ կյանքը տնօրինում են անիծյալ պատահականությունները: Թագավորության մեջ քայլում է միայն թագավորը, մյուսները լոկ կեցվածք են ընդունում: Պատմողը ավելացնում է, որ անգամ թագավորը ժամանակ առ ժամանակ ևս կեցվածք է ընդունում: Պանտոմիմին չի տրվում լոկ փիլիսոփան (Դիոգենեսի օրինակը): Սակայն Ռամոյի ազգականը տենչում է կենցաղային բարիքներ: Նա հանկարծ հիշում է, որ պիտի շտապի օպերա և տրամախոսությունն ավարտվում է նրա ցանկությամբ ապրել ևս քառասուն տարի: 

Տես նաև Դիդրո Միանձնուհին, Վոլտեր Կանդիդ և Ռուսո Յուլիա, կամ նոր Էլոիզ