Խնկո Ապեր (Աթաբեկ Խնկոյան) | Առակներ

Մկների ժողովը

Սով էր, սով էր մկստան,

Կատվի ձեռքից լկստան

Գզիրն ընկավ դռնեդո´ւռ

Էլ չթողեց տուն-կտուր

Ջահել ահել գեղովի,

Կանչեց , բերեց ժողովի՝

Թէ ինչ անեն, որ կատվեն

Մի հնարքով ազատվեն :

Եկան գյուղի ջոջերը

Երկար բարակ պոչերը,

Մասնակցեցին խորհրդին,

Մի մուկ խոսեց իր հերթին,

-Լսե´ ք, մկներ, ցեղակից,

Սով էր, սով էր մկստան,

Կատվի ձեռքից լկստան

Գզիրն ընկավ դռնեդո´ւռ

Էլ չթողեց տուն-կտուր

Ջահել ահել գեղովի,

Կանչեց , բերեց ժողովի՝

Թէ ինչ անեն, որ կատվեն

Մի հնարքով ազատվեն :

Եկան գյուղի ջոջերը

Երկար բարակ պոչերը,

Մասնակցեցին խորհրդին,

Մի մուկ խոսեց իր հերթին,

-Լսե´ ք, մկներ, ցեղակից ,

Չունեմ որդի, կողակից,

Ես մի անտեր ծերուկ եմ,

Բայց պատվավոր մի մուկ եմ.

Պակսեց ուժը իմ ոտի ,

Պէտք է մեռնեմ անոթի

Սովն է չոքել դռանը,

Ախ , մռռանը, մռռանը ,

Վեր է ընկել, մառանը ,

Ինչքան ասես նազ անի ,

Ստից սատկի, տազ անի,

Մուկ տեսնելիս, վազ անի ,

Գլխից բռնի, կախ անի,

Թաթովը տա, խաղ անի ,

Ուտի , քեֆը չաղ անի ,

Էսպես զուլում ու կրակ ,

Դեռ աչքերն էլ ջուխտ ճրագ:

Բայց թե ազնիվ մեր ցեղը

Կորչելու չէ զուր տեղը...

Ա՜յ բերել եմ ես մի զանգ ,

Ծափ , ծլնգոց,

Մեջը զնգոց.

Կատվի վզից մենք կախ տանք,

Որ ինչքան էլ օրորա ,

Որ ինչքան էլ շորորա ,

Ստից սատկի, տազ անի,

Գալն իմանանք գազանի :

Է ´, զանգը ո՞վ կախ անի.

-Ալո դո´ ւ:

-Ալո՞ն տանի:

-Բալո դո´ւ :

- Բալո՞ն կախէ:

-Չստո, դո´ ւ:

-Չստոն կաղ է :

-Մստո , դո ´ւ:

-Մստոն կարճ է:

-Փստո, դո´ ւ:

-Էդ էլ խի՞ղճ է:

-Համբօ , դո ´ւ:

-Ես տկար եմ:

-Չամբո , դո´ ւ:

-Ասենք տարա,

Բա որ կատուն գա ինձ վրա՞ :

-Բտոն , Խտոն թող մեկից

Բռնեն կատվի քամակից :

-Ի՞նչ է խոսում չոր գանգը,

Լավ է դու տար էդ զանգը,

Էլ ի՞նչ Բտո , ի՞նչ ֆստան,-

Ճստաց Բտոն ճստճստան :

-Լռի´, հանդուգն

Կոտորվե´ք դուք ,,

Վախկոտներիդ ես թաղեմ,

Ճա՞ռ ասեմ, թէ՞ զանգ կախեմ,-

Գոչեց ջոջը,

Քաշեց պոչը:

Խոզն ու ագռավը

Մի դարավոր կաղնու տակ ագահ խոզը այնքան կաղին է ուտում, որ ընկնում ու փռվում է: Զարթնում է քնից ու տակից փորում է ծառի արմատները: -Ի՞նչ ես անում, ա՛յ անգետ,- հարցնում է վերևից ագռավը,-

Խա՞ղ ես անում ծառի հետ, կչորանա արմատից:

-Չորանում  է՝ չորանա, ինձ ի՞նչ օգուտ՝ զորանա, միայն թե կաղին ունենամ, ուտեմ, պառկեմ, գիրանամ:

-Ա՛յ ապերախտ կենդանի, ով քեզ նման վիզ ունի, կույր աչքերով չի կարող տեսնել, որ հյութալի կաղինը միայն ծառն է տալիս,- ասաց ագռավը խոզուկին:

Վատ ընկերը

Մի անգամ առյուծ արքան մռնչում է կողի ցավից: Գազանները ամեն կողմից գալիս են հիվանդին տեսակցելու: Նրանց մեջ չկա աղվեսը: Մեկն էլ մի պառավ գայլ է, որն ասում է. – Արքա, ախր ի՞նչ կա, որ աղվեսը` քեզ չի հարգել ու չի եկել:

Արքան հրամայում է, որ իր մոտ բերեն ըմբոստին: Հինգ-վեց գազան արքայի մոտ են բերում աղվեսին: Աղվեսն ասում է.

- Տեր վեհափառ, որ լսեցի` դու հիվանդ ես, ինձ հո գիտես, հա էստեղ, հա էնտեղ, վերջը գտա ցավիդ դեղը: Գայլի մորթին մուշտակ սարքի, միսը` եփի, խմի տաք-տաք: Հենց որ կքրտնես, կանցնի կողիդ ցավը:

Իսկույն գետնին դրին գայլին: Արքան հագավ գայլի կաշին: Միսը կերավ նախաճաշին: Կողը քրտնեց: Դողը անցավ:

Ագռավն ու աղվեսը

Բախտի բերմամբ, թե պատահմամբ ագռավը պանրի կտոր է գտնում: Առնում է կտուցը, նստում է ծառին: Աղվեսը տեսնում է ագռավին և որոշում է պանիրը խլել: Սկսում է գովաբանել ագռավին: Հրեշտակ է կոչում, աչքերը գովում, թևերը: Ասում է, որ այդպիսի գեղեցիկ թռչունը պիտի որ շատ գեղեցիկ ձայն ունենա: Խնդրում է, որ ագռավը երգի իր համար: Ագռավը անուշ խոսքերից հարբած ու հաճոյախոսությամբ գերված, բացում է կտուցը, որ երգի: Պանիրը վայր է ընկնում: Աղվեսը վերցնում է պանիրը և փախչում:

Աքլորն ու մարգարիտը

Աքլորը քուջուջ անելիս մարգարիտ է գտնում: Պիտանի բան չհամարելով, որոշում է տալ մարգարիտը այն հիմարին, որը գին կտա այդ քարին: Իր համար մեկ գարու հատիկը արժե հազար այսպիսի մարգարտահատիկ:

Կարիճն ու գորտը

Կարիճը խնդրում է գորտին, որ իրեն մեջքին նստեցնի և լճի մյուս ափը տանի: Գորտը նստեցնում է կարիճին իր մեջքին և սկսում է լողալ: Սակայն կարիճը չի համբերում և խայթում է գորտին: Երկուսն էլ խեղդվում են:

Ես

Ագռավը խեցգետին է որսում և կտուցի մեջ առած նստում ճյուղին: Խեցգետինը հարցնում է, թե ով է իրենցից ավելի կեղտոտը: Ագռավը սեղմում է կտուցը և ասում է.

-Դու:

Բայց երբ խեցգետինը հարցնում է, թե ով է իրենցից ավելի նախշունը, ագռավը բաց է անում կտուցը և ասում է.

-Ես:

Խեցգետինը վայր է ընկնում նրա կտուցից և փրկվում է:

Տես նաև Եզոպոս Առակներ, Մխիթար Գոշ Առակներ, Վարդան Այգեկցի Աղվեսագիրք և Ժան Լաֆոնտեն Առակներ

Ֆիլմը կարող եք դիտել ԱՅՍՏԵՂ